شرایط جغرافیایی و نقش مهم میزان بارش‌ها و آب در پشت سد سفیدرود
تأمین و توزیع بهینه آب در پهنه شالیزاری استان یکی از مهم‌ترین و اولی‌ترین سیاست و راهبرد شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان است که این دستگاه حاکمیتی طی سال‌های ماضی تلاش‌های زیادی در جهت تحقق راهبردهای این مهم انجام داده است.
گیلان ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری دارد که بنابر اعلام شرکت آب منطقه‌ای استان، ۱۷۱ هزار هکتار آن تحت شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود است. این آمار نشان می‌دهد اغلب کشاورزان گیلانی همه‌ساله باید نگاهشان بعد خدا به بارش‌های باران و آورد آب به این سد راهبردی باشد.
شخم زمستانی ۲۰ درصدی در گیلان
صالح محمدی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان از شخم زمستانه بیش از ۲۰ درصد اراضی شالی‌کاری در استان خبر داده و این به معنای این است که سال زراعی شالی‌کاران گیلانی تقریباً شروع‌شده و لازم است وضعیت منابع آب به‌ویژه منابع آب سد سفیدرود موردبررسی و تحلیل، و در صورت لزوم اقدامات ضروری جهت تأمین بهینه آب زراعی شالیزارها محسوس و ملموس در دستور کار قرار بگیرد.
آمار آب پشت سد نصف میزان سال پیش
آن‌طور که وحید خرمی، مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان اعلام کرده، حجم آب ذخیره‌شده سد سفیدرود ۱۸۶ میلیون مترمکعب است.
آمارها نشان می‌دهد حجم این سد در مدت مشابه سال قبل، ۳۳۸ میلیون مترمکعب یعنی تقریباً نصف حجم سال قبل و قابل‌توجه‌تر اینکه نسبت به دو سال گذشته، به یک‌چهارم حجم رسیده است!
آن‌طور که گزارش‌های شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان نشان می‌دهد، میزان آب ذخیره‌شده پشت سد سفیدرود، به‌شدت کاهش‌یافته و باید اقدامات پیشگیرانه در تأمین و توزیع آب زراعی شالیزارهای گیلان با جدیت بیشتری در دستور کار قرار بگیرد.
خرمی در بخشی از گزارش‌های خود اعلام کرده که در فصل کشاورزی ماهانه حداقل ۳۵۰ تا بیش از ۴۰۰ میلیون مترمکعب شالیزارهای گیلان نیاز به آب‌دارند و این در حالی است که میزان فعلی آب ذخیره‌شده در پشت سد سفیدرود ۱۸۶ میلیون مترمکعب است و با حساب‌وکتاب‌های معمولی، این میزان آب ذخیره‌شده کفاف حتی یک ماه آب زراعی ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالی‌کاری را نیز نمی‌دهد!
دوگانه «مدیریت بهینه مصرف آب» و «آب کم»
راهبرد شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان بنا بر آنچه خرمی، مدیرعامل شرکت گفته، «مدیریت بهینه مصرف آب» و «کاهش اتلاف» آن است؛ اما سؤال این است که با این میزان آب ذخیره‌شده، کشاورز چگونه باید با سیاست‌های آبکی اتخاذشده اراضی تشنه خود را باتجربه سال زراعی پیشین که با تنش آبی روبرو بود، سیراب کند؟
چطور شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان سیاست کاهش اتلاف آب را در زراعت توصیه کرده در حالیکه بسیاری از منابع آب در اختیار، در جریان توزیع به سبب بتونی نبودن سونگ‌ها، رودخانه‌ها و سایر انهار، به هدر می‌روند و اراضی دوردست اغلب با خشک‌سالی و بی‌آبی روبرو هستند؟!
با توجه به مدرن، نیمه مدرن و سنتی بودن شبکه آبیاری در گیلان، دریافت آب‌بها از کشاورزان گیلان متفاوت است و سنتی آبخورها از پرداخت آب‌بها، معاف هستند و این تبعیض ناروا و بی‌عدالتی در دسترسی به منابع آب موجی از نگرانی‌ها و ناراحتی‌ها را از سال‌ها دور در بین کشاورزان به راه‌اندازی و اکنون به اوج خود رسیده است! کشاورزان گیلانی معتقدند؛ شرکت سهامی آب منطقه‌ای همان‌گونه که تلاشی در تأمین آبِ سنتی آبخورها نکرده و نمی‌کند، تلاش‌های آن‌ها در تأمین و توزیع آب برای سایر شبکه‌ها به‌ویژه در سال‌های اخیر، کم اثر و بعضاً در جهت نارضایتی آن‌ها بوده است!
شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان همچنان بر رعایت تقویم زراعی توصیه می‌کند که راهکاری مطلوب و اثربخش است اما باید عنوان کرد که این تقویم تنها با تدبیر مشترک جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای و با رویکرد کلی به منابع آب و اراضی شالی‌کاری کل استان نگاشته شده در حالیکه اقلیم، خاک، نیروی انسانی، وضعیت اقتصادی و سایر دلایل در کشاندن کشاورزان به اراضی شالی‌کاری و آغاز کِشت دخالت دارد.
افزایش آب‌بها و گلایه کشاورزان
شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان، مصرف بهینه آب و کاهش اتلاف آن را در کنار رعایت تقویم زراعی، راهی برای برون‌رفت از تنش آبی می‌داند و از کشاورزان خواسته تا آموخته‌های قرارگاه جهادی مدیریت منابع آب استان را نیز که باعث عبور ایمن از چالش‌ها و تنش‌های آبی شده را هم موردتوجه و بهره‌برداری قرار دهند اما لازم به یادآوری است که هنوز هم ناله‌های کشاورزان از افزایش به قول کوچکی نژاد، نماینده مردم رشت و عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه که گفت آببهای اراضی کشاورزی تا ۳۰۰ برابر افزایش‌یافته، سر به فلک کشیده و معلوم نیست کدام کشاورز این میزان آببهای سنگینی را پرداخت کرده که لازم است شرکت سهامی آب منطقه‌ای گزارشی مفصل از وصول آببهای کشاورزان به رسانه‌ها، جراید و افکار عمومی ارائه کند.
ناگفته نماند، در سال زراعی پیشین تلاش‌های زیادی را شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان گیلان تحت لوای قرارگاه جهادی مدیریت منابع آب انجام داد که البته باید اذعان کرد با همراهی لجستیکی، تجهیزاتی و منابع انسانی «رایگان» دستگاه‌های اجرایی و خدماتی دولتی بوده اما شالی‌کاران با آیین‌نامه‌های خشن، ضد اقتصاد مقاومتی و ضد تولید، مجبور شدند دولاپهنا، بهای آب نسخه‌پیچی شده را پرداخت کنند.
کشاورزان گیلانی باید مستحضر باشند که مصرف آب زراعی کل استان بنابر آنچه شرکت دولتی آب منطقه‌ای اعلام کرده چیزی حدود سه میلیارد مترمکعب است که ۲ میلیارد مترمکعب آن از طریق سد سفیدرود و مابقی توسط حوضه‌های داخلی تأمین می‌شود که با توجه به ذخیره آب پشت سد، عزم مسؤولان و توان معلوم آن‌ها در تأمین و توزیع آب، لازم است فعلاً ضمن رعایت توصیه‌های متولیان حوزه کشاورزی، اقدامات لازم و قانونی را برای حفر چاه، خرید تجهیزات پمپاژ و توزیع آب، مرزبندی اصولی شالیزارهای و لاینینگ انهار را با روحیه جهادی، خرد جمعی و مشارکت همگانی در دستور کار خود قرار داده و در کنار همه این تلاش‌ها، دست به آسمان بلند کنند تا خداوند توجهی به خواست آن‌ها کرده و آورد آب سد سفیدرود را اعجازانه به حد مطلوب برساند.
ناگفته نماند، همه‌ساله میزان قابل‌توجهی از بارش‌ها و آورد آب در فروردین و اردیبهشت‌ماه رقم می‌خورد که می‌تواند بخشی دیگر از نیاز شالیزارها به آب را تأمین کند.
پایان پیام/۴۲۰۲
